Profielkeuze: een persoonlijke reis‍

Uit de resultaten blijkt dat er geen landelijk programma is voor profielkeuze. De taak ligt bij individuele scholen, vooral bij decanen, om voorlichtingsactiviteiten te organiseren. Er zijn grote verschillen te zien in hoe scholen voorlichtingsactiviteiten organiseren. Op de ene school is de decaan prominent aanwezig in het keuzeproces en op andere scholen ligt de verantwoordelijkheid meer bij de mentoren. Decanen en mentoren hebben invloed op hoe de profielen in beeld gebracht worden. We zien ook dat wanneer een decaan of mentor zelf meer met techniek heeft of het belangrijk vindt, het N&T profiel meer in beeld brengt.  

‍

Scholen bieden verschillende dingen aan om een profielkeuze te maken. De eerste fase gaat vooral over zelfontwikkeling en profieloriëntatie. Veel scholen maken hiervoor gebruik van vragenlijsten of werkboekjes. Voor leerlingen wordt het vaak interessant wanneer zij een overzicht krijgen van de profielen en de bijbehorende vakken. 

‍

“Het wordt pas interessant voor ze als ik het schema laat zien: bij dit profiel krijg je deze vakken en kun je dit en dit kiezen. En dat snap ik op zich wel, want als je nog niet helemaal weet wat je wil hoe kies je dan een profiel? Dan kijk je naar welke vakken vind je het leukst of makkelijkst. En daar kies je dan voor.” - Mentor 

‍

Leerlingen baseren hun keuze voornamelijk op vakken die ze leuk vinden en waarin ze goed presteren. Wanneer ze weten in welke richting ze willen werken of studeren kiezen vaker voor gerichter voor het profiel wat daar het beste bij past. De meeste leerlingen zijn echter in hun profielkeuze niet bezig met hun studiekeuze. 

‍

“Nou ik vind natuurkunde gewoon geen leuk vak, en ja de docenten zijn niet chill. En ik ben er van mezelf ook gewoon niet echt heel goed in.” - Jongen, voorlopig E&M profiel. 

‍

Profielkeuze: de beïnvloeders

‍
Leerlingen hebben het gevoel dat ze de keuze voornamelijk zelf maken, ze voeren gesprekken in hun omgeving om hun keuze te checken. 

“Ik denk dat ik de belangrijkste keuze neem. Ik sta op de eerste plek van wie de keuze neemt en op de tweede plek staat mijn vader denk ik.” - meisje, voorlopig N&T profiel. 

We zien dat de volgende personen een rol spelen in de profielkeuze: 

• Decaan
  De rol van de decaan is op middelbare scholen erg verschillend. Op de ene school staan ze dichtbij de leerling en hebben ze ook een goed beeld van wie die persoon is en wat die doet. Op deze scholen hebben ze naast gesprekken met de mentor ook individuele gesprekken met de decaan. Bij andere scholen zagen we dat sommige leerlingen niet weten wie de decaan is en wat hij/zij doet en komt de decaan pas in beeld als een leerling er echt niet uitkomt.
  
  
• Mentor
  De mentor is vaak eerste aanspreekpunt voor leerlingen en ouders. En begeleidt en coacht leerlingen in hun profielkeuze. De mentor zorgt ervoor dat leerlingen een bewuste keuze maken en zet hiervoor activiteiten in.
  
  
• Ouders & familie
  De rol van ouders is erg verschillend. Je hebt ouders die heel sturend zijn en sommige ouders bemoeien zich nergens mee. De meeste leerlingen vragen hun ouders om raad of bevestiging of ze de juiste profielkeuze maken. Vaak vragen leerlingen ook om de mening van broers, zussen of familieleden en kennissen om gerichter kennis op te doen over werk of studie in een bepaalde sector.
  
  
• Klasgenoten/vrienden
  Leerlingen geven aan te kiezen voor wat ze zelf leuk vinden en geven aan dat ze hierin niet beinvloed worden door vrienden. Ze zijn wel blij als blijkt dat hun vrienden een vergelijkbare keuze maken. Een enkeling geeft wel aan het belangrijk te vinden om dezelfde keuze te maken als vrienden.
  
  
• (bèta)docenten
  Docenten spelen een grote rol in de interesse van leerlingen voor een vak. De interesse in het vak bij leerlingen ontstaat vaak omdat docenten op een goede en aansprekende manier lesgeven en enthousiasme overbrengen. Ook de klik met de docent speelt een rol. Beide elementen wakkert de belangstelling aan van leerlingen. Maar bepaalt tevens ook de houding van leerlingen ten opzichte van het vak. Een docent die geen goede uitleg geeft en waar leerlingen geen verbinding mee voelen, kan een van de redenen zijn voor leerlingen om niet voor een vak te kiezen. 

‍

Redenen keuze N&T profiel

‍

‍De belangrijkste redenen waarom leerlingen specifiek kiezen voor een N&T profiel, zijn dat ze van nature al graag met techniek bezig zijn, goed zijn in bètavakken, de verwachting over veel baankansen en de mogelijkheden tot (veel) geld verdienen. Een andere reden is om veel opties open te houden voor de vervolgmogelijkheden. 

”Met de techniek kan je heel veel kanten op en ik vind het interessant. De vakken zijn wel exact en dat kan wel lastig zijn. Ik vind de vakken niet lastig maar soms kan het saai zijn. Ik snap daarom ook wel dat mensen niet voor N&T kiezen.” - Jongen, voorlopig N&T profiel

De redenen van leerlingen die niet voor een N&T profiel kiezen, hebben vooral te maken met de verplichte (bèta)vakken, met de capaciteiten en interesse van leerlingen. Deze leerlingen zijn niet goed in met name de vakken wiskunde b, natuurkunde en scheikunde of vinden het niet leuk of moeilijk. Ook docenten spelen hierin een rol, zoals hierboven beschreven. 

‍

Kansen voor vergroten N&T profiel

‍
Bij Jong & Je Wil Wat vinden we het belangrijk dat jongeren een keuze maken die bij hen past. Maar uit het onderzoek blijkt ook dat wanneer we kijken naar een N&T profielkeuze er best een aantal dingen beter kunnen: 

‍

• Laat leerlingen regelmatig en vroegtijdig (PO en VO) in aanraking komen met techniek. Het viel ons op dat de leerlingen die kiezen voor een N&T profiel vaker activiteiten omtrent techniek kunnen herinneren vanuit de basis- en middelbare school. 
• Geef een breed en realistisch beeld van studies/beroepen in de techniek en maak hierin de link naar het N&T profiel. 

“Leerlingen zijn heel erg beperkt in denken, of je wordt een ‘IT nerd’ of je gaat iets met machines doen. Vaak zien ze Engelse namen en weten ze niet wat dat inhoudt. Het is logisch dat die opleidingen zo heten, maar niet logisch voor de leerlingen.” - Mentor

‍

• Zorg dat decanen & mentoren voldoende weten van een N&T profiel, zodat ze leerlingen goed kunnen voorlichten en helpen. 
• Brede rolmodellen: zorg voor rolmodellen die verschillende type leerlingen aanspreken. Vrouwen, mensen met een migratie-achtergrond, combinatie van verschillende beroepen en sectoren. 
• Activiteiten vanuit de universiteit omtrent profielkeuze. Het blijft wel van belang dat deze activiteiten goed georganiseerd en aansprekend zijn. 

‍

Conclusie

‍
De keuze voor een technisch profiel betreft veel factoren: persoonlijke interesses, vaardigheden en gebrek aan voldoende en aansprekende informatie over studie- en beroepsmogelijkheden. Technische universiteiten, scholen, beleidsmakers en communciatieadviseurs kunnen samen werken aan het verbeteren van voorlichting. Op deze manier kunnen ze mogelijk het aantal keuzes voor N&T vergroten onder vwo-3 leerlingen. 

‍

Wil je meer weten over dit onderzoek? Of wil je zelf onderzoek doen naar studiekeuze, profielkeuze of een ander onderwerp? Neem dan contact op met Nina Hoek van Dijke.