Jongeren zijn de minst vertegenwoordigde groep kiezers in Nederland. We zien al jaren structureel een lage opkomst van jongeren als we weer naar de stembus mogen. En ook de laatste keer weer, voor het Oekraïne-referendum. Volgens de NOS heeft toen maar 24% van de jongeren gestemd, in tegenstelling tot alle andere leeftijdsgroepen waarvan de opkomst veel hoger lag. Nederland is geen uitzondering. Ook in de Verenigde Staten kwam maar de helft van de jongeren opdagen bij de presidentsverkiezingen. En bij het Brexit-referendum in het Verenigd Koninkrijk hebben relatief weinig jongeren (65%) gestemd, in vergelijking met andere leeftijdsgroepen.

Maar waarom is dat zo? Zijn jongeren niet geïnteresseerd in de politiek of zit er meer achter? En hoe kunnen we jongeren motiveren om 15 maart wel naar de stembus te gaan?

Reden 1: Te ver van hun bedshow

Hoogleraar communicatiewetenschap Claes de Vreese van de Universiteit van Amsterdam deed onderzoek naar de redenen voor jongeren om wel of niet te gaan stemmen. Volgens hem zien jongeren de politiek als iets wat ver van hen afstaat door de thema’s die aan bod komen. Denk aan onderwerpen als pensioen en hypotheekrenteaftrek. Je moet je voorstellen dat je net 18 jaar bent en dat je een partij hierover hoort praten. Daar ben je op die leeftijd natuurlijk helemaal niet mee bezig.

Reden 2: Taalbarrière

Ook de taal die er in de politiek gebruikt wordt is een barrière voor jongeren. Jongeren snappen niet waar het over gaat of wat er precies bedoelt wordt. Student politicologie en jongerenvertegenwoordiger van Europese Zaken Tibbe van den Nieuwenhuijzen (22) zegt: “Als een partij roept dat ze de ‘sociale rechtvaardigheid willen bevorderen’, dan haken jongeren al snel af.” Er wordt misschien mee bedoeld dat ze zich willen inzetten voor gelijke kansen voor iedereen, maar het wordt in veel moeilijkere taal gezegd.

Reden 3: Politiek is ongrijpbaar

Jongeren hebben ook het gevoel dat ze geen vat hebben op de politiek. Ze denken dat ze met hun stem toch geen invloed uit kunnen oefenen op de dingen die voor hen belangrijk zijn. Onderwijs is bijvoorbeeld een belangrijk thema voor jongeren. Maar door bezuinigingen in het onderwijs en het afschaffen van de basisbeurs als gift, is het gevoel van ongrijpbaarheid alleen maar toegenomen. Hierdoor daalt het vertrouwen in dat de politiek het beste wil voor jongeren. Politieke partijen vinden het op hun beurt weer lastig om jongeren te bereiken en van dat imago af te komen.

Politieke partijen spreken jongeren dus niet aan met de huidige thema’s en hun taalgebruik en het vertrouwen is gedaald. Maar hoe moet het dan wel? Hoe spreek je je jongeren wel aan? Hier volgen onze 4 tips.

Tip 1: Jongeren willen een positief geluid

Bernie Sanders

Allereerst: het kan! Je kan jongeren enthousiasmeren voor de politiek. Bij de voorverkiezingen van het presidentschap in de Verenigde Staten lukte het Bernie Sanders om jongeren te betrekken en te activeren. Terwijl in de Verenigde Staten jongeren ook al jaren de minst vertegenwoordigde groep kiezers waren. Sanders is 75 jaar oud, dus ook gelijk het levende bewijs dat jongeren niet per definitie op jonge politici stemmen. Het gaat om een visie die veel jongeren met Sanders delen. Sanders sprak jongeren aan door zijn duidelijke, positieve, maar toch realistische boodschap. Doordat Bernie Sanders bottom-up invloed uit wilde oefenen op de politiek met campagnes voor en door burgers, kregen jongeren weer het gevoel grip en invloed te hebben. Jongeren geloofden weer in dat zij zelf iets konden veranderen om de wereld beter te maken. Er ontstond een ware movement. Sanders voorzag hiermee in de behoefte van jongeren aan grip, positiviteit en saamhorigheid. Hoop voor een betere toekomst, door samen te komen en het heft in eigen handen te nemen. Sanders’ campagne trok daardoor bij de Amerikaanse voorverkiezingen meer jongeren naar de stembus dan Clinton en Trump samen.

Tip 2: Maak je politieke agenda begrijpelijk

Het begrijpelijker maken van het verkiezingsprogramma is natuurlijk een stap in de goede richting. Het mag veel concreter en duidelijker, zodat jongeren echt kunnen begrijpen waar een partij voor staat. Dus wat een partij concreet wil bereiken, uitgelegd in begrijpelijke woorden. Dit geldt ook voor de debatten, waarin vaak ook moeilijke woorden gebruikt worden. Geert Wilders gebruikt daarentegen wel duidelijke en concrete taal. Je ziet dan ook dat de PVV het volgens de peilingen momenteel goed doet onder jongeren.

Vorige week jureerde ik bij de netwerkweek van het Sint Lucas in Eindhoven. Jongeren hadden de opdracht gekregen om met een filmpje een maatschappelijk probleem aan te kaarten. De politiek werd niet overgeslagen. Jongeren riepen op tot:

“Weg met die lange zinnen en moeilijke woorden. Het is tijd voor ‘Get to the point politics’. Weg met moeilijk praten over makkelijke dingen en weer makkelijk praten over moeilijke dingen.”

Tip 3: Neem jongeren serieus

Volwassenen denken soms dat ze jongeren alleen kunnen aanspreken, door dingen te doen waarvan zij denken dat jongeren het cool vinden. Bijvoorbeeld ‘jongerentaal’ spreken of een video opnemen waarin je dabt. Of zoals Hillary Clinton joeg op de jonge kiezer met emojis en selfies. Dit werd door veel jongeren beoordeeld als suf. En herinner je je Balkenende nog op het skateboard? Hij deed wel “z’n best”. Natuurlijk is er niks mis met een grapje of iets uitproberen wat jongeren leuk vinden. Maar als je het doet om cool gevonden te worden, geef je eigenlijk een signaal af aan jongeren dat je ze niet serieus neemt. Alsof je alleen hun aandacht kan krijgen met ‘hippe’ dingen doen. Jongeren vanaf 18 jaar hebben niet voor niets stemrecht. En ook al vinden zij de onderwerpen en taal in de politiek soms lastig, dat betekent niet dat ze niks te zeggen hebben over thema’s als onderwijs, veiligheid, werk en zorg. Die thema’s zijn wel degelijk van belang voor hen, dus ga er met hen het gesprek over aan.

Voorbeeld: Campagne Provinciale Statenverkiezingen
In 2015 betrokken wij jongeren bij het ontwikkelen van een campagne voor de Provincie Brabant om jongeren naar de stembus te krijgen voor de Provinciale Statenverkiezingen. In een co-creatie achterhaalden we wat er in hun leven speelt en wat ze belangrijke thema’s vinden. Het resultaat was een voor jongeren aantrekkelijke web-app met stellingen over de toekomst van Brabant, in duidelijke en begrijpbare taal. Jongeren vulden de stellingen in, waardoor Provincie Brabant weer nieuwe inzichten kreeg in wat Brabantse jongeren belangrijk vinden.

Tip 4: Jongeren lopen ook nog steeds op straat

Je  zou het misschien niet denken, maar jongeren zijn ook nog steeds offline te vinden! Veel partijen zetten in op online communicatie, maar je kunt jongeren natuurlijk ook gewoon aanspreken op straat. Vraag ze eens hoe zij denken over de politiek, wat ze belangrijk vinden en wat ze graag zouden willen veranderen in Nederland. Door een paar vragen kun je al zo veel inzichten verzamelen over hoe deze kiezersgroep denkt en doet. En als je dit als politieke partij doet, laat je ook gelijk zien dat je jongeren werkelijk serieus neemt.

Nieuwsgierig naar hoe jongeren worden geactiveerd om 15 maart te gaan stemmen? Volgende week posten we een nieuwe blog met voorbeelden.

Wil je een keer sparren over hoe je jongeren aanspreekt en betrekt bij maatschappelijke onderwerpen of politiek? Laat het ons weten. Stuur vrijblijvend een mailtje naar nina@jongenjewilwat.nl.

Foto credits: 1 & 2.