Pubers maken gedurende hun puberteit allerlei lastige dingen door. Soms zijn deze dingen echt heel heftig, zoals bijvoorbeeld het moeilijk kunnen aansluiten bij je klasgenoten, wat misschien wel leidt tot cyberpesten. Toen ik het bericht las over de zelfmoord van Tharuksan (15) kwam bij mij gelijk op; hoe praat je eigenlijk over zoiets ingewikkelds met pubers? Ik ben geen hulpverlener maar in onderzoek praat ik ook over allerlei ingewikkelde zaken met jongeren, bijvoorbeeld ongelukkige keuzes in het verleden, privacy in jeugdzorg en problemen met social media. Als ik dat doe, dan pas ik de onderstaande tips toe:

1. Neem tijd om contact te maken met pubers

Neem de tijd om contact te maken. Zorg dat je betrokken bent bij de puber waar het om gaat. Meester Bart kiest er bijvoorbeeld voor om alle scholieren een hand te geven bij binnenkomst en ze even aan te kijken, om contact te maken en in te schatten hoe het met ze gaat. Als wij onderzoek doen, dan is het belangrijkste moment voor mij eigenlijk de binnenkomst. Dan heb ik de tijd om contact te maken, iemand op z’n gemak te stellen door te praten over koetjes en kalfjes. Ik ben dan ook oprecht geïnteresseerd, ik wil graag weten wie ze zijn. En andersom mogen ze dat ook van mij weten.

2. Beschrijf wat je ziet & stel open vragen

Begin niet gelijk met een oordeel of het beschrijven wat jij denkt dat het probleem is. Maar beschrijf wat je ziet en stel daarop volgend een open vraag. Bijvoorbeeld: ik zie dat je in de pauze meestal alleen in de aula rondloopt. Wat vind je daarvan? Hoe is dat voor jou? Probeer het gesprek open in te gaan, zonder oordeel en zonder directe oplossing, ook al heb je een vermoeden dat er iets speelt. Het kan zijn dat de puber daarvan zegt dat het geen probleem is. Misschien is dat zo, maar dat kan ook een reactie zijn vanuit schaamte of angst. Stel een extra vraag, of kom er op een later moment weer eens op terug. Zie ook tip 3.

3. Stel jezelf kwetsbaar op

Ik merk dat het erg helpt als ik mezelf kwetsbaar opstel door iets persoonlijks te vertellen over mij, of over iets wat ik zelf meegemaakt heb. Als onderzoeker wordt dit natuurlijk vaak afgeraden, omdat je onafhankelijk wil blijven. Maar soms dan helpt het om eerst een kijkje te geven in wie ik ben om op die manier vertrouwen te winnen. Als je geen onderzoeker bent dan raad ik je helemaal aan om echt iets over jezelf te vertellen als je een moeilijk gesprek voert met een puber. Maar natuurlijk niet: “Ach toen ik zo jong was als jij werd ik ook wel een beetje gepest”. Zie tip 2.

4. Laat de dooddoeners en je oordeel thuis

Kom niet te snel met allerlei tips als ‘maak eens wat meer contact’ of ‘ga gewoon eens bij je klasgenoten zitten’. Zo simpel is het niet voor hem/haar. Laat dooddoeners thuis. Vaak wil je als volwassene jongeren behoeden voor een fout en je wil graag zien dat het goed gaat met hem/haar, dat is logisch. Alleen op een puber kan het bedreigend of storend overkomen als jij al met een oordeel het gesprek in gaat of iets probeert te veranderen. Probeer er eerst echt achter te komen wat de jongere er zelf van vindt en ga er open in. Misschien ervaart de puber niet hetzelfde probleem als jij denkt dat hij/zij heeft en heeft hij/zij geen behoefte aan de oplossing die jij hem/haar toewenst. Geef de jongere het gevoel dat hij/zij er mag zijn, met alles wat hij/zij voelt of vindt.

5. Geef niet zomaar op & kijk niet weg!

Gister zei Bussemaker het ook nog eens tijdens Jinek: kijk niet weg. Met een puber praten is best lastig. Pubers geven je soms het gevoel dat ze helemaal niet met je willen praten. Ze kijken schichtig om zich heen, lopen ineengedoken door de gang of geven niet veel terug als je ze iets vraagt. Laat je hier niet door afleiden en prik daar doorheen. Neem écht even de tijd en toon vooral interesse voor een jongere. Als je volhoudt zul je merken dat de puber zich openstelt.

6. Bedenk samen een oplossing

Jongeren willen best graag geholpen worden, vooral met hoe ze dingen kunnen aanpakken. Vaak zien ze zelf wel een oplossing, maar weten ze niet hoe ze het moeten aanpakken of hebben ze weinig vertrouwen in de oplossing. Als de puber zelf ook ziet dat hij graag iets anders zou willen, bedenk dan samen een oplossing. Vraag eerst wat je denkt dat hij/zij zelf kan doen en probeer het ook praktisch te maken. ‘Ik wil meer contact maken met klasgenoten’, is te vaag. Probeer ook echt te kijken hoe de puber dat kan aanpakken. Stel je hierin coachend en open op. Probeer juist open vragen te stellen, waardoor de puber zelf met een oplossing kan komen.

Soms zul je problemen tegenkomen die zo lastig zijn dat je het niet alleen aankunt. Schroom dan niet om (professionele) hulp te vragen. Het is wel belangrijk om daar met betreffende puber over te communiceren.

Heb jij nog tips om met pubers te praten over lastige onderwerpen? Laat hieronder een reactie achter en we voegen de tip later toe, om dit artikel zo compleet mogelijk te maken.

Photo credits